Morfologia krwi – naucz się ją sprawnie odczytywać!

– gospodarka czerwonych krwinek –

Morfologia krwi jest prostym i tanim w wykonaniu badaniem, a przy tym dostarcza bardzo szerokiego spektrum informacji na temat tego, co dzieje się wewnątrz naszego organizmu. Jako, że stopień złożoności morfologii z rozmazem jest szeroki, skupię się w tym tekście na gospodarce czerwonych krwinek – erytrocytów.
Erytrocyty są dla nas niezwykle istotne pod kątem naszego samopoczucia i spadek ich ilości oraz jakości ciągnie za sobą bardzo szybko konsekwencje w postaci gorszej pamięci, szybkiego męczenia się, trudności z koncentracją, depresji czy nawet bóli stawowych. Jeśli zareagujesz w czas, zanim wszystko się zacznie walić lawinowo, możesz uniknąć uciążliwych objawów oraz długiego czasu wychodzenia z anemii, która jest najczęściej występującym zaburzeniem gospodarki czerwonych krwinek.

Zacznijmy od tego, jaka jest główna rola czerwonych krwinek. Mają one za zadanie transportować tlen i żelazo do komórek – niezbędnych do wytwarzania energii. Jak łatwo się domyślić – gdy tylko spada ilość czerwonych krwinek, mamy od razu mniejszą ilość składników do wytwarzania energii, a cierpi na tym cały organizm, gdyż komórki potrzebują ich do wytwarzania energii.

Do tworzenia czerwonych krwinek potrzebujemy dostarczyć następujących składników: żelazo, miedź, cynk, mangan, vitaminy: C, E, B1, B3, B6, B12, kwasu foliowego.

Ważna uwaga: normy pomiędzy danymi laboratoriami, choć zbliżone, to zazwyczaj nieco się różnią i wynika z błędów przypadkowych czynnika ludzkiego.

Na gospodarkę czerwonych krwinek składają się następujące parametry:

  • RBC. Jest to ilość czerwonych krwinek. Nadmiar związany jest z czerwienicą, odwodnieniem, stosowaniem SAA. Niedobór nazywamy anemią, którą w zależności od pozostałych parametrów, określamy jej rodzajem.
    CO POWODUJE WZROST: odwodnienie, niedotlenienie, niewydolność oddechowa, czerwienica, niedoczynność śledziony
    CO POWODUJE SPADEK: anemia (niedobór żelaza, B12, kwasu foliowego, B6, miedzi), wewnętrzne krwawienie, duża utrata krwi, niedobory pokarmowe, stan zapalny, ciąża, nowotwory, niektóre choroby autoimmunologiczne, choroby nerek, anemia sierpowata, talasemia, anemia hemolityczna

  • HGB (hemoglobina). Molekuła transportująca tlen w czerwonej krwince oraz żelazo. Jej poziom rośnie przy stosowaniu SAA oraz odwodnieniu, a maleje w różnego rodzaju anemiach.
    CO POWODUJE WZROST: odwodnienie, SAA, niedotlenienie, niewydolność oddechowa, czerwienica, niedoczynność śledziony
    CO POWODUJE SPADEK: anemia (niedobór żelaza, B12, kwasu foliowego, B6, miedzi), wewnętrzne krwawienie, duża utrata krwi, niedobory pokarmowe, stany zapalne, infekcje pasożytnicze jelit, ciąża, choroby przewlekłe

  • HCT (hemetokryt). Jej zadaniem jest transport dwutlenku węgla z komórek do płuc (10%). Jej poziom rośnie i maleje z tych samych powodów, co HGB.
    CO POWODUJE WZROST: odwodnienie, SAA, niedotlenienie, niewydolność oddechowa, palenie tytoniu, czerwienica, niedoczynność śledziony
    CO POWODUJE SPADEK: anemia (niedobór żelaza, B12, kwasu foliowego, B6, miedzi), niedobory pokarmowe, ciąża, stany zapalne, niewydolność szpiku kostnego, przyspieszony rozkład w śledzionie lub wątrobie, choroby przewlekłe
  • MCV (średnia objętość czerwonej krwinki). Zmiany tego parametru pozwalają określić typ anemii. W przypadku, gdy dojdzie do niedoboru równoległego B12/kwasu foliowego i żelaza – wartość pozostanie w normie.
    CO POWODUJE WZROST: anemia wywołana niedoborem B12/kwasu foliowego, niedobór kwasu solnego w żołądku, nadużywanie alkoholu, niedoczynność tarczycy, choroby wątroby, anemia złośliwa
    CO POWODUJE SPADEK: anemia wywołana niedoborem żelaza, anemia z niedoboru witaminy B6, obfite miesiączki, niedobór witaminy C w diecie, wewnętrzne krwawienie
  • MCH (średnia waga hemoglobiny w krwince). Podobnie, jak MCV, przydatna do rozpoznania typu anemii. Gdy wartość jest mała, oznacza to, że krwinka waży mniej, niż przeciętnie i na odwrót.
    CO POWODUJE WZROST: anemia wywołana niedoborem B12/kwasu foliowego, niedobór kwasu solnego w żołądku, nadużywanie alkoholu, niedoczynność tarczycy, choroby wątroby, anemia złośliwa
    CO POWODUJE SPADEK: anemia wywołana niedoborem żelaza, anemia z niedoboru witaminy B6, obfite miesiączki, niedobór witaminy C w diecie, wewnętrzne krwawienie, zatrucie metalami ciężkimi

  • MCHC (miara średniej koncentracji hemoglobiny w krwince). Do kalkulacji używa się parametrów HCT i HGB. Przydaje się od określania typu anemii.
    CO POWODUJE WZROST: anemia wywołana niedoborem B12/kwasu foliowego, niedobór kwasu solnego w żołądku, nadużywanie alkoholu, niedoczynność tarczycy, choroby wątroby, anemia złośliwa
    CO POWODUJE SPADEK: anemia wywołana niedoborem żelaza, anemia z niedoboru witaminy B6, obfite miesiączki, niedobór witaminy C w diecie, wewnętrzne krwawienie, zatrucie metalami ciężkimi

  • RDW (wskazuje na spójność rozmiaru krwinek). Podwyższona wartość idzie w parze z anemią megaloblastyczną (deficyt B12/ kwasu foliowego).
    CO POWODUJE WZROST: anemia wywołana niedoborem B12/kwasu foliowego, anemia wywołana niedoborem żelaza
    CO POWODUJE SPADEK: niedokrwistość krwotoczna
  • Retikulocyty. Są to dojrzewające czerwone krwinki. Ich zwiększona ilość spowodowana będzie wewnętrznym krwawieniem, talasamią, anemią sierpowatą
    CO POWODUJE WZROST: utajone krwawienie, zwiększona hemoliza (rozpad czerwonych krwinek)
    CO POWODUJE SPADEK: anemia

  • PLT (płytki krwi/trombocyty). Biorą udział w krzepnięciu krwi. Mogą pomóc w określeniu rodzaju anemii.
    CO POWODUJE WZROST: arterioskleroza, stan zapalny
    CO POWODUJE SPADEK: niedobór witaminy B12/kwasu foliowego, infekcje, stres oksydacyjny

Ponieważ anemia jest jednym z najczęstszych powodów zaburzenia wytwarzania czerwonych krwinek, oto spis najczęstszych objawów niedokrwistości, które pozwolą Ci rozpoznać, czy ten problem dotyczy Ciebie, zanim jeszcze wykonasz specjalistyczne badania.

OBJAWY anemii:

– zmęczenie

– drażliwość

– zawroty głowy

– rozkojarzenie/ trudności ze skupieniem

– brak motywacji

– depresyjne myślenie

– słabe mięśnie

– płytki oddech

– zmiana koloru stolca

– palpitacje serca

– przyspieszona akcja serca (tachykardia)

– ból w klatce piersiowej

– zawał

– bladość skóry

– zżółknienie skóry oraz oczu (erytrocyty żyją krócej, a ich produkty rozpadu powodują zżółknienie, poprzez akumulację bilirubiny)

– nadmierne odczuwanie chłodu

– powiększona śledziona

– spadek odporności

RODZAJE ANEMII (najczęściej występujące) I JAK JE ROZRÓZNIĆ:

  • Anemia mikrocytarna – wywołana niedoborem żelaza:
    • OBNIŻONE: RBC, HGB, HCT, MCV, MCH, MCHC (uwaga, część parametrów może być w normie)
    • PODWYŻSZONE: RDW
    • DODATKOWE BADANIA, KTÓRE POTWIERDZĄ TEN TYP ANEMII:
      • Żelazo (obniżone)
      • Ferrytyna (obniżona)
      • TIBC (podwyższone)

        Potencjalne przyczyny: obfite miesiączki, zaburzenia trawienia, mała ilość żelaza w diecie (źródła wegańskie są znacznie słabiej przyswajane, niż odzwierzęce żelazo hemowe), infekcja helicobacter pylori, infekcja bakteryjna
  • Anemia megaloblastyczna/makrocytarna – wywołana niedoborem witaminy B12 i/lub folianu
    • OBNIŻONE: RBC, HGB, HCT
    • PODWYŻSZONE: MCV, MCH, MCHC, RDW
    • DODATKOWE BADANIA, KTÓRE POTWIERDZĄ TEN TYP ANEMII:
      • homocysteina (podwyższona)
      • Witamina B12 (jeśli wyjdzie ok, to wartość zbadać kwas metylomalonowy)
      • Kwas foliowy (podwyższony, jeśli to niedobór B12 jest przyczyną anemii)
      • Żelazo (może być podwyższone, jeśli brakuje witaminy B12 do jego przemian czerwonokrwinkowych)

        Potencjalne przyczyny: zaburzenie trawienia, SIBO, celiakia, alkoholizm, infekcja helicobacter pylori
  • Anemia syderoblasyczna
    • OBNIŻONE: RBC, HGB, HCT, MCV, MCH, MCHC
    • PODWYŻSZONE: RDW
    • DODATKOWE BADANIA, KTÓRE POTWIERDZĄ TEN TYP ANEMII:
      • żelazo (podwyższone)
      • ferrytyna (podwyższona)
      • AST i ALT mogą być mieć również niską wartość w wyniku niedoboru wit. B6

        Ciekawostka: jest to typ niedokrwistości wynikający z niedoboru witaminy B6, która potrzebna jest do kształtowania hemu w początkowym etapie.

        Przyczyna: wada genetyczna. Choroba ta powoduje wytwarzanie przeciwciał przeciwko tkance okładzinowej żołądka, przez co dochodzi do niedoboru czynnika IF transportującego witaminę B12 do dalszych etapów układu pokarmowego. Współistnieje z zanikowym zapaleniem żołądka.


Posiadając powyższą wiedzę, możesz w szybki sposób określić potencjalną przyczynę, która doprowadziła do „rozjechania” się Twojej morfologii krwi. Drogą eliminacji wykluczasz potencjalne przyczyny, które nie wpisują się w Twoje podejrzenia. Jeśli zostanie Ci kilka możliwych przyczyn np. anemii mikrocytarnej – wykonaj dodatkowe testy, które pozwolą Ci doprecyzować powód anomalii Twoich krwinek i wystosować w dalszej kolejności właściwe działania mające na celu przywrócenie prawidłowości erytrocytów..

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *