JAK DOSZUKAĆ SIĘ PRZYCZYNY ANEMII?

JAK DOSZUKAĆ SIĘ PRZYCZYNY ANEMII?
(anemia mikro i makrocytarna)


?Kontynuując temat odczytywania morfologii krwi, ten wpis poświęcam temu, jak diagnozować anemię mikro oraz makrocytarną, czyli wynikającą z niedoboru erytrocytów oraz deficytu witaminy B12 i/lub folianów. Są to najczęściej występujące typy anemii.

?Jak już wiecie z poprzedniego wpisu, jeżeli w morfologii krwi zauważycie, że Wasze RBC, HGB, HCT, a RDW ma wartość podwyższoną, macie do czynienia z anemią. Jeśli okaże się dodatkowo, że wartości MCV, MCH i MCHC są obniżone – anemia najprawdopodobniej wynika z niewystarczającej ilości dostępnego żelaza w organizmie. Jeśli MCV, MCH i MCHC mają wartości ponad górną normę – jest to anemia makrocytarna, wynikająca ze zbyt małej ilości witaminy B12 i/lub folianów. Jeśli MCV, MCH, MCHC są w normie – jest to anemia normocytarna, w której wystąpiły najprawdopodobniej niedobory zarówno żelaza jak i B12/folianów. Oczywiście, tu znów powstaje szereg możliwości, skąd dany deficyt mógł się wziąć.

?ANEMIA MIKROCYTARNA I GOSPODARKA ŻELAZA

Sam poziom żelaza mierzonego z krwi mówi nam tylko ile pierwiastka krąży po organizmie i jeśli wartość ta jest obniżona, coś za tym stoi.
DEFICYT ŻELAZA – PRZYCZYNY:

1. Niedobór pokarmowy. Jeśli faktycznie jest to niedobór pokarmowy, a nie wynikający np. z infekcji układu pokarmowego, należy zwiększyć podaż żelaza, np. z takich pokarmów jak czerwone mięso, wątroba, jaja. Produkty odzwierzęce będą zawierały żelazo hemowe, średnio 6-krotnie lepiej przyswajalne, niż żelazo ze źródeł roślinnych, co wynika z innego mechanizmu wchłaniania. Oczywiście w diecie należy też zapewnić większą ilość żelaza ze źródeł roślinnych (żelazo niehemowe), np. z takich produktów, jak zielone warzywa liściaste, tofu, fasola czy orzechy. Żelazo z produktów roślinnych wchłania się lepiej w towarzystwie witaminy C, choć niekoniecznie oznacza, to, że należy dokładać specjalną suplementację, bo można zadbać o większą podaż z produktów naturalnych, jak warzywa (np. papryka, pomidor) czy owoce (np. truskawki, maliny). Warto też dorzucić sok z pokrzywy (w dawkach po 10g przed/w trakcie posiłku 2-3x dziennie).
Jako, że żelazo wchłania się w średnio 10% z pożywienia, warto rozważyć specjalistyczną suplementację.
Z suplementacji przydadzą się laktoferyna (w dawkach 200-500 mcg na dobę) oraz żelazo chelatowane (uwaga, niektóre osoby reagują dolegliwościami ze strony układu pokarmowego).

2. Niestrawność. Soki trawienne muszą oddzielać żelazo od pozostałych części pokarmu, stąd niedobór kwasu żołądkowego może zmniejszyć ilość żelaza we krwi. Objawami niestrawności będą refluks, zgaga (pieczenie w przełyku czy nawet bóle w okolicy łopatek). Skutecznym rozwiązaniem będzie już samo unikanie produktów, które zobojętniają kwas solny (soda, napoje gazowane, fastfoody, nabiał (wapń), alkohol itd.). Przyda się też suplement betainy HCL, który poprawi jakość kwasu żołądkowego.

3. Wewnętrzne krwawienie. Doprowadza do utraty krwi, w tym żelaza. Oznaczenie retikulocytów będzie pomocne w diagnozie, gdyż jak w przypadku standardowej anemii ich wartość spada, tak w przypadku utajonego krwawienia ich wartość rośnie.

4. Choroby przewlekłe

5. Infekcje bakteryjne. W tym Helicobacter Pylori.

Nadmiar żelaza może być też dobrym wskaźnikiem do określania rodzaju anemii, oraz wielu innych schorzeń:

CO POWODUJE WZROST POZIOMU ŻELAZA:

  1. Anemia syderoblastyczna (niedobór wit B6)
  2. Dysfunkcje wątroby
  3. Nadmiar w pożywieniu (dotyczy głównie nadmiernego spożycia źródeł zwierzęcych)
  4. Hemachromatoza lub hemosyderoza
  5. Talasemia
  6. Anemia hemolityczna
  7. Anemia wynikająca z niedoboru wit B12
  8. Infekcja wirusowa
  9. Niedobór miedzi
  10. Nadmierny poziom cynku w surowicy krwi (blokuje wchłanianie miedzi, potrzebnej do powstawania hemoglobiny)

Tak jak niedobór żelaza jest dla nas niebezpieczny, tak samo jest i jego nadmiar (>220 µg/dl), który doprowadzić może do:

– stresu oksydacyjnego, który uszkadza membrany komórkowe i w konsekwencji sprzyjać rozwijaniu wielu chorób, jak np. metaboliczne.

– zwiększyć apoptozę

– zwiększyć obciążenie wątroby

Mnogość opcji, skąd wynika spadek/wzrost poziomu żelaza jest bardzo duża. Na szczęście mamy do dyspozycji dodatkowe badania, które pozwolą nam określić skąd dany stan rzeczy. Badania, które pozwolą nam doprecyzować skąd się wziął zaburzony poziom żelaza we krwi to:

– Ferrytyna

– Transferyna

– TIBC

– UIBC

FERRYTYNA. Jest białkiem przechowującym żelazo i tym samym najbardziej czułym badaniem, które może nam powiedzieć czy anemia wynika z niedoboru żelaza. Jej wartość spada jeszcze zanim zmniejszy się poziom żelaza we krwi.  Poziom ferrytyny nigdy nie powinien spaść poniżej wartości 30 mcg/l. Jest też dobrym wskaźnikiem czy jesteśmy przeładowani żelazem, a jej poziom rośnie wtedy powyżej 160 mcg/l u kobiet. oraz powyżej 200 mcg/l u mężczyzn. Nadmierny poziom jest szkodliwy dla organizmu, może doprowadzić do uszkodzenia hepatocytów.

TRANSFERYNA. Białko produkowane w wątrobie, którego funkcją jest transport żelaza do wątroby, śledziony oraz szpiku kostnego. W momencie, gdy spada ilość dostępnego żelaza produkcja transferyny wzrasta, aby związać tak dużo żelaza, jak to tylko możliwe. Niskie wartości transferyny powiązane są z niedoborem protein (zweryfikuje to badanie mocznika z krwi) a także z przeładowaniem żelazem, stanem zapalnym oraz infekcjami, dysfunkcją wątroby, anemią syderoblastyczną oraz hemolityczną.

TIBC. Jest to zdolność do całkowitego wiązania żelaza i jest ekwiwalentem do transferyny. Wysokie wartości świadczą o anemii z niedoboru żelaza, a niskie z tego samego powodu, co i niskie poziomy transferyny.

UIBC. Jest to poziom niezwiązanej transferyny. UIBC=TIBC-poziom żelaza we krwi

?ANEMIA MAKROCYTARNA I GOSPODARKA WIT. B12

Niedobór witaminy B12, a często też/lub kwasu foliowego, jest najczęstszą przyczyną anemii makrocytarnej – bardzo często występującego typu niedokrwistości.
Zazwyczaj do niedoborów kobalaminy (B12) dochodzi poprzez ograniczenie spożycia produktów zwierzęcych oraz w wyniku zaburzeń ze strony układu pokarmowego. Aby mogło dojść do wchłonięcia się witaminy B12, żołądek wytwarza białko, tzw. czynnik wewnętrzny (IF), który transportuje kobalaminę do dalszych etapów układu pokarmowego. W wolnej formie wchłania się ona w jelicie cienkim, konkretnie w jelicie krętym, a do jej transportu do krwi organizm wykorzystuje białko transkobalaminę. Jej zapas trzymany jest w wątrobie i może wystarczyć na 3 lata.

Witamina B12 wykorzystywana jest w organizmie do:

– metabolizowania węglowodanów

– mielinizacji

– utrzymywania sprawności pracy układu nerwowego

– rozkładu homocysteiny

W przypadku długotrwałego niedoboru, w którym powstaną zaburzenia neurologiczne, nawet wyrównanie niedoboru niekoniecznie odwróci wszystkie negatywne zmiany neurologiczne, dlatego bardzo ważna jest szybka reakcja, gdy wystąpią zaburzenia neurologiczne wywołane niedoborem kobalaminy.

Za umiarkowany niedobór uznajemy wartość witaminy B12 z krwi na poziomie 200-449 ng/l, natomiast wartość poniżej 200 ng/l oznacza już znaczny niedobór. Norma dla witaminy B12 wyrażona w ng/l to zakres 200-1000.

Objawy znacznego niedoboru witaminy B12, to:

– depresja

– mimowolne ruchy

– niepokój

– paranoja

– urojenia

– trudności z koncentracją

– zaburzenia smaku i zapachu

DEFICYT WIT. B12 – PRZYCZYNY:

  1. Dieta wegańska (czasami źle skomponowana wegetariańska)
  2. Zaburzenia wchłaniania
  3. Zaburzenia trawienia
  4. SIBO
  5. Celiakia
  6. Niewydolność trzustki
  7. Anemia złośliwa
  8. Bajpas żołądka

NADMIAR WIT. B12 – PRZYCZYNY:

  1. Nieprawidłowe wykorzystywanie przez komórki
  2. Nowotwory
  3. Cukrzyca
  4. Choroby wątroby (ALT może być podwyższone)

W przypadku podejrzenia niedoboru witaminy B12 warto zbadać takie parametry jak:

KWAS FOLIOWY. Jego wykorzystanie w dużej mierze zależy do poziomu witaminy B12, to też przy niedoborze jego poziom rośnie.

KWAS METYLOMALONOWY. Jego poziom rośnie w przypadku niedoboru witaminy B12, ponieważ kobalamina jest wykorzystywana do jego rozkładu. Pozwala rozróżnić, czy anemia makrocytarna wystąpiła z powodu niedoboru witaminy B12 czy też kwasu foliowego.

?PODSUMOWANIE
Mając powyższą wiedzę możecie dojść przyczyny powstania danego typu anemii, co pozwoli wdrożyć skuteczne działania mające na celu wyjście z tego zaburzenia gospodarki czerwonych krwinek. Anemia podstępnie potrafi wkraść się w życie, powoli zabierając energię, radość, motywację do działania, sprawiając że życie staje się zwyczajnie gorszej jakości. Zaniedbane skutki deficytu mikroelementów mogą doprowadzić do trwałych uszkodzeń układu neurologicznego, którym da się zapobiec, jeśli zareaguje się w czas. Warto, a nawet należy, okresowo wykonywać profilaktyczne badania, takie jak prosta, tania (ok 18 zł) i dostarczająca mnóstwa informacji morfologia krwi, które mogą uchronić przed spadkiem stanu zdrowia. Wykonujcie badania i nie ignorujcie objawów – gorąco apeluję!

2 thoughts on “JAK DOSZUKAĆ SIĘ PRZYCZYNY ANEMII?”

  1. Który parametr w morfologi pokazałby nadmiar żelaza? hemoglobina powyżej normy? Zgory dziękuję za odpowiedź

    1. Z morfologii już ten stan ciężko wyłapać. Nadmiar żelaza nie przekłada się na gospodarkę RBC, natomiast parametry takie jak TIBC, UIBC, transferryna ulegną już zmianie. Najprościej po prostu wykonać pomiar żelaza we krwi.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *