Tężyczka jest zaburzeniem zdrowotnym związanym z układem nerwowym, a dokładniej rzecz biorąc jego nadmierną aktywacją. De facto, tężyczka jest jedynie symptomem, a jak symptomy mają do siebie – mogą być spowodowane wieloma przyczynami, których to szukanie może zająć sporo czasu.

Objawami tężyczki, która związana jest z nadmierną drażliwością nerwów obwodowych, są skurcze mięśni, często w dłoniach i stopach, ale nierzadko rozszerzają się na całe ciało, w tym krtań i aparat oddechowy powodując duszności.
Typowe objawy tężyczki obejmują:

• Wymioty
• Drgawki
• Mrowienie w dłoniach i stopach
• Skurcze i bóle brzucha
• Przewlekła biegunka
• Bóle mięśni niewiadomego pochodzenia
• Zaburzenia akcji serca (zarówno przyspieszenie jak i spowolnienie)
• Szybki oddech lub duszność
• Objawy psychiatryczne

Głównym powodem tężyczki jest dysbalans elektrolityczny. Najczęściej jest to bardzo niski poziom wapnia, nazywany fachowo hipokalcemią (< 7,5 mg/dl). Przyczyną tężyczki może być też niedobór magnezu (wpływa na metabolizm wapnia i potasu) – taki stan nazywamy tężyczką utajoną. Może być też związana z niedoborem potasu. Co istotne, przy niedoborze magnezu, objawy tężyczki występują przy wyższych stężeniach wapnia niż 7,5 mg/dl. Natomiast niski poziom magnezu powoduje zwiększoną utratę potasu przez nerki, co nasila hipokaliemię i uniemożliwia normalizację stężenia tego pierwiastka.

Jakie mogą być przyczyny tężyczki?

• Niedobór parathormonu produkowanego przez przytarczyce, który prowadzi do obniżenia stężenia wapnia we krwi.
• Choroby jelit (IBS/SIBO), które prowadzą do zaburzeń wchłaniania
• Celiakia
• Bulimia
• Zaburzenia czynności nerek (wpływa na poziom Ca2+)
• Dysfunkcja trzustki (wpływa na poziom Ca2+)
• Niski poziom albumin
• Wstrząs septyczny
• Transfuzje krwi
• Zasadowica oddechowa
• Toksyna botulinowa (która może trafić do organizmu przez spożycie zepsutej żywności)

Postępowanie z tężyczką

W zależności od przyczyny, jeśli np. powodem niedoboru elektrolitu była zbyt niska podaż w pożywieniu – zwiększa się ją przez stosowanie odpowiednich produktów oraz suplementów diety.
W przypadku wapnia wysoką przyswajalność ma diglicynian wapnia. Dla porównania, cytrynian wapnia ma przyswajalność na poziomie ok 40%, tym samym ok 1,8 gorszą przyswajalność niż wspomniany diglicynian. Fosforan ma ok 25% przyswajalności, węglan raptem 15%.  Wapń znajdziemy również w takich źródłach pokarmowych, jak woda wysokozmineralizowana, nabiał mleczny (ok 33% przyswajalności), tofu, migdały, brokuły, sardynki, płatki owsiane, jarmuż.
W przypadku magnezu, sprawdzą się preparaty zawierające go w formach taurynianu (szczególnie wskazany w tężyczce z racji tonizującego działania), treonianu, diglicynianu i cytrynianu. W pożywieniu magnez znajdziemy w produktach takich jak orzechy, zboża, pestki (zwłaszcza dyni), fasola, soja, chude mięso.
Istotna w tężyczce jest też witamina D3, która zarządza gospodarką wapnia.

Podsumowanie:
Tężyczka może mieć bardzo poważne objawy, które wręcz uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Jak zaburzenie to spowodowane jest niedoborem elektrolitów – głównie wapnia, ale często też magnezu, tak przyczyna tego niedoboru może być mniej oczywista, niż zwyczajny niedobór pokarmowy i kluczem w postępowaniu jest odnalezienie powodu, który doprowadził do zaburzenia zdrowotnego.

Ref:

1. Tohme JF, Bilezikian JP: Hypocalcemic emergencies. Endocrinol Metab Clin North Am. 1993, 22:363-375. 10.1016/S0889-8529(18)30171-3
2. Fatemi S, Ryzen E, Flores J, Endres DB, Rude RK: Effect of experimental human magnesium depletion on parathyroid hormone secretion and 1,25-dihydroxyvitamin D metabolism. J Clin Endocrinol Metab. 1991, 73:1067-1072. 10.1210/jcem-73-5-1067
3. Huang CL, Kuo E: Mechanism of hypokalemia in magnesium deficiency. J Am Soc Nephrol. 2007, 18:2649-2652. 10.1681/asn.2007070792
4. Whang R, Whang DD, Ryan MP: Refractory potassium repletion. A consequence of magnesium deficiency. Arch Intern Med. 1992, 152:40-45. 10.1001/archinte.1992.00400130066006
5. Cooper MS, Gittoes NJL: Diagnosis and management of hypocalcaemia. BMJ. 2008, 336:1298. 10.1136/bmj.39582.589433.BE
6. Posul E, Can G, Tekelioglu V, et al.: Tetany with hypomagnesemia, hypokalemia, and hypocalcemia as initial presentation of celiac disease. Gastroenterol Nurs. 2018, 41:66-67. 10.1097/SGA.0000000000000172
7. Nomoto H, Miyoshi H, Nakamura A, Nagai S, Kitao N, Shimizu C, Atsumi T: A case of osteomalacia due to deranged mineral balance caused by saccharated ferric oxide and short-bowel syndrome: A case report. Medicine (Baltimore). 2017, 96:e8147. Accessed: July 24, 2019:
8. Aparna Williams, Dootika Liddle, Valsa Abraham: Tetany: A diagnostic dilemma. J Anaesthesiol Clin Pharmacol. 2011 Jul-Sep; 27(3): 393–394. doi: 10.4103/0970-9185.83691