Shatavari, czyli inaczej Asparagus racemosus, jest rośliną stosowaną pośród kobiet w ajurwedzie – tradycyjnym systemie medycyny indyjskiej wywodzącym się ze starożytności – w głównej mierze jako remedium na zaburzenia płodności. Można powiedzieć, że jest żeńskim odpowiednikiem ashwagandhy – bardzo popularnego ostatnimi czasy adaptogenu, który u mężczyzn wykazuje pozytywny wpływ na gospodarkę androgenową.
Pomimo długiej tradycji użycia omawianej rośliny przy różnych dolegliwościach, ilość badań naukowych w jej temacie jest bardzo skromna.
Nie mniej, są pewne przesłanki co do mechanizmów działania shatavari i spektrum to wydaje się być dość szerokie. Poniżej przedstawię te najciekawsze, skupiające się głównie wokół gospodarki hormonalnej kobiet.
POPRAWA PŁODNOŚCI KOBIET
Shatavari wykazuje działanie korzystne pod kątem funkcji reprodukcyjnych kobiet – poprzez pozytywny wpływ na gospodarkę hormonów żeńskich. Odpowiedzialne za to działanie są steroidy saponinowe zawarte w roślinie (ang. „shatavarins”), które oddziałują w sposób zbliżony do estrogenów.
Zawarte w roślinie związki zwiększają produkcję hormonu folikulotropiny (FSH) oraz mają korzystny wpływ na proces owulacji [1].
Ponad to, roślina korzystnie wpływa na warstwę endometrium, co zwiększa prawdopodobieństwo zapłodnienia i jednocześnie zmniejsza ryzyko poronienia podczas ciąży [2].
Aktywne składniki rośliny wykazują działanie przy zaburzeniach miesiączkowania, jak bolesne menstruacje, zespół napięcia przedmiesiączkowego, nieregularne krwawienia podczas okresu okołomenopauzalnego. [3] We wstępnych badaniach osiągano prawie 100% zredukowanie bolesności miesiączkowania i sięgającą 80% skuteczność eliminacji PMS. Działanie to przypisuje się własnościom immunomodulującym rośliny, które wpływają na ogólnopojęte dobre samopoczucie.
Warto wspomnieć też o wpływie fitoestrogenów z shatavari na układ hormonalny kobiet menopauzalnych. Powszechnie stosuje się hormony syntetyczne u takich kobiet, w celu łagodzenia symptomów menopauzy, jak napady uderzeń gorąca, nocne poty, palpitacje, bezsenność, niepokój, skłonność do irytacji, atrofia szyjki macicy czy suchość dróg płodnych. Jednakże, stosowanie syntetycznych hormonów niesie za sobą szereg skutków ubocznych, stąd też często szuka się alternatywnych, naturalnych metod uzupełnienie deficytu hormonów.
Fitoestrogeny z rośliny posiadają słabsze działanie od naturalnych estrogenów. Konkurują z estrogenami o te same receptory. W przypadku nadmiaru estrogenów w organizmie, fitoestrogeny mogą mieć działanie antyestrogenowe poprzez zajmowanie niektórych receptorów estrogenowych [4]. Shatavari wykazuje skuteczność w zmniejszaniu dolegliwości u kobiet menopauzalnych, mogąc tym samym stanowić dla nich naturalny i bezpieczny substytut terapii hormonalnej [5, 6, 7].
DZIAŁANIE ADAPTOGENNE
Poza korzystnym wpływem na gospodarkę hormonów płciowych kobiet, shatavari wykazuje również działanie adaptogenne, wspierając umiejętność radzenia sobie ze stanami lękowymi oraz depresją.
W badaniu [8] na szczurach podanie ekstraktu rośliny wywierało wpływ na gospodarkę serotoninową oraz GABA – neuroprzekaźników powiązanych ze stanem wewnętrznego wyciszenia i pewności siebie.
Inne zaś badanie [9], również na szczurach, wykazało że shatavari może mieć działanie antydepresyjne.
W innym przypadku podano ekstrakt zwierzętom [10], które poddano oddziaływaniu czynników stresowych – zarówno biologicznych, fizycznych jak i chemicznych. Zastosowano model, gdzie zaburzono pracę układu pokarmowego podaną cisplatyną i po podaniu preparatu roślinnego oczekiwano działania normalizującego z jego strony. Podanie ekstraktu odwróciło działanie cisplatyny na opróżnianie żołądka, a także unormowało hipermotorykę jelit.
DAWKOWANIE
16-32 mg na każdy kg masy ciała na dobę
BEZPIECZEŃSTWO
Zaznaczę, że nie ma badań na temat bezpieczeństwa stosowania na ludziach rośliny shatavari, jednakże dotychczasowe badania, nawet bazujące na bardzo wysokich dawkach w długotrwałym użyciu, nie spowodowały żadnych skutków ubocznych u badanych gryzoni [11].
W innym badaniu [12] wykazano, że roślina jest bezpieczna w przypadku jej stosowania podczas ciąży i okresu karmienia potomstwa.
Referencje:
- Kalia V, Jadav AN, Bhuttani KK. In vivo effect of Asparagus racemosus on serum gonadotrophin levels in immature female wistar rats. 2nd 36. Naik BJ. Management of pre-eclampsia by Ayurvedic drugs. Journal of National Integrated Medical Association 1988; 30(7): 7-12. world congress of Biotech. Dev. of Herbal Med. NBRI, Lukhnow, pp. 40. 2003
- Naik BJ. Management of pre-eclampsia by Ayurvedic drugs. Journal of National Integrated Medical Association 1988; 30(7): 7-12
- Jetmalani MH, Sabins PB, Gaitonde BB. A study on the pharmacology of various extracts of Shatavari- Asparagus racemosus (Willd). J Res Ind Med 1967; 2:1-10
- Mills S, Bone K. Principles and Practice of Phytotherapy. Churchill Livingston; London. 2001.
- Singh SK, Kala SK. Evaluation of the efficacy and safety of Menosan in Postmenopausal symptoms: A short-term pilot study. Obs. and Gynae. Today 2002; VII 12: 727-730.
- Gopumadhavan S, Venkataranganna MV, Mohamed R, Seshadri SJ, Mitra SK. Uterotrophic Effect of Menotab (M-3119): A Preclinical Study. Ind. J. Pharmacol. 2002; 34: 237-39.
- Goyal U, Kulkarni KS. Efficacy of Menosan, a polyherbal formulation in the management of menopausal syndrome with respect to quality of life. Indian Journal of Clinical Practice 2002; 13(8): 37-40.
- Debapriya Garabadu, Sairam Krishnamurthy. Asparagus racemosus Attenuates Anxiety-Like Behavior in Experimental Animal Models. Cellular and Molecular Neurobiology, May 2014, Volume 34, Issue 4, pp 511–521.
- Gireesh K. Singh, Debapriy Garabadu, A.V.Muruganandam, Vinod K.Joshi, Sairam Krishnamurthy. Antidepressant activity of Asparagus racemosus in rodent models. Pharmacology Biochemistry and Behavior Volume 91, Issue 3, January 2009, Pages 283-290
- Regh NN, Nazareth HM, Isaac A, Karandikar SM, Dahanukar SA. Immunotherapeutic modulation of intraperitoneal adhesions by Asparagus racemosus. J Postgrad Med. 1989;35:199–203
- Jetmalani MH, Sabins PB, Gaitonde BB. A study on the pharmacology of various extracts of Shatavari- Asparagus racemosus (Willd). J Res Ind Med 1967; 2:1-10.
- Prabha T, Dorababu M, Aggarwal VK, Arya NC, Goel RK. Toxicological evaluation of ulcer protective extracts of Pongamia pinnata seeds and Asparagus racemosus roots. Indian journal of pharmacology 2004; 36(2):124.