Styl jedzenia, to nic innego, jak nasze podejście do spożywania pokarmów. W zależności od tego, jaki styl reprezentujemy – będzie nam łatwiej, bądź trudniej kontrolować masę ciała, w tym proces redukowania nadprogramowych kilogramów. Idzie też za tym poziom świadomości żywieniowej.
Styl jedzenia, który w sobie ukształtowaliśmy na przestrzeni lat rzutuje na to, co wybierzemy do zjedzenia, jak to przyrządzimy, a także w jakich porach posiłki są spożywane.
Wyróżniamy dwa style – punktowy oraz przedziałowy.
Charakterystycznym dla punktowego stylu jest, że takie osoby wyznaczają sobie konkretne reguły co do spożycia pokarmów, zarówno co jak i kiedy posiłki będą spożywane. Takie osoby mają ścisły, powtarzalny jadłospis i nie są co do niego elastyczne. Nie będą też skore do podjadania i będę wolały zaczekać na porę prawowitego posiłku, który zjeść będą chciały na siedząco, w spokoju.
W przypadku osób, które reprezentują styl przedziałowy, sprawa ma się zgoła inaczej. Takie osoby są bardzo elastyczne co do menu, przygotują sobie posiłek z ostatnich zapasów w domu. Jednak z łatwością podjadają i jeśli napadnie je głód – zjedzą co im wpadnie w ręce i to nawet w biegu.
Czym się charakteryzują poszczególne style spożywania pokarmów:
Styl punktowy:
– niska elastyczność i kreatywność w przygotowywaniu posiłków
– trudność z przygotowaniem sobie posiłku bez wcześniejszego planu (przepisu)
– wąski przedział akceptacji dla posiłków: preferuje jeść to samo, a brak w restauracji jej schematycznego posiłku wprawia w zakłopotanie i trudno jej wybrać coś innego z menu.
– duża wybredność co do pokarmów
– charakterystyczne dla takich osób jest to, że muszą zjeść pełnoprawny posiłek, żeby czuć satysfakcję, a do jedzenia nie usiądą, dopóki wszystko nie jest przygotowane, a kuchnia posprzątana po gotowaniu, tak aby móc zjeść w spokoju
Styl przedziałowy
– duża elastyczność co do doboru pokarmów
– przygotuje sobie posiłkiem nawet z przypadkowych składników w lodówce
– mała wybredność, zje raczej wszystko
– zawsze znajdzie coś dla siebie w menu restauracji
– chętnie modyfikuje przepisy
– gdy wpada do domu w biegu, nasyci się już samym podjadaniem w trakcie gotowania docelowego obiadu
– będzie jadła w biegu, na stojąco, jeśli złapie ją głód
Styl przedziałowy rozpatrujemy w 4 zależnościach, które sprawiają, że takie osoby sięgają po pokarm:
- Motywacja zmysłowa oraz związana z poczuciem sytości.
W przypadku motywacji zmysłowej liczą się walory smakowe, wygląd i świadomość wartości odżywczych, w przypadku tej związanej z poczuciem sytości – liczy się dostępność, niski koszt, a wartości odżywcze nie mają większego znaczenia (brak świadomości żywieniowej) - Motywacja zewnętrzna oraz wewnętrzna.
W przypadku motywacji wewnętrznej, takie osoby spożywają posiłki tak, jak mają to zaplanowane i mało co jest w stanie zmienić ich plan. W przypadku motywacji zewnętrznej – wystarczy, że taka osoba poczuje zapach świeżej bułeczki z piekarni, aby ta zakupiła zarówno bułkę, jak i atrakcyjnego, leżącego półkę obok pączka z lukrem. Takie osoby spożywają posiłki bezrefleksyjnie. - Rytmiczność jedzenia.
Im wyższa rytmiczność, tym bardziej regularne odstępy pomiędzy posiłkami oraz wielkość porcji, a także niższe ryzyko podjadania pomiędzy posiłkami. Osoby o niskiej rytmiczności jedzą wtedy, gdy mają na to ochotę i nie planują posiłków z góry. Często też takie osoby wychodzą bez śniadania, a kolację jedzą za późno. - Jedzenie emocjonalne.
Osoby, które cechują się jedzeniem emocjonalnym będą jadły pod wpływem impulsu emocjonalnego – zarówno w smutku, jak i nawet w przypływie euforii. Emocje u tych osób odpowiadają za regulację łaknienia.
Trzeba zaznaczyć, że każdy z nas reprezentuje w jakimś stopniu oba style jedzenia – w mniejszym bądź większym każdy z nich. Warto poznać swój styl, gdyż wiedza ta może pomóc rozpoznać przyczynę zaburzeń odżywiania, jeśli takowe występują (np. napadowe objadanie się).
Osoby, które jedzą bardziej punktowo – mają większą łatwość w utrzymaniu założeń żywieniowych i tym samym łatwiej im realizować założone cele związane z żywieniem. W przypadku osób, u których większy nacisk jest na przedziałowy styl – tutaj wysoka elastyczność dotycząca pór oraz wyboru pod kątem dostępności rzutować będą na mniejszą kontrolę procesu jedzenia i trudniejszą realizację założeń dietetycznych/sylwetkowych.
Znajomość naszego stylu jedzenia to pomocne narzędzie w modyfikowaniu nawyków żywieniowych i zastępowanie nieprawidłowych, właściwymi, co przełoży się na większą łatwość w osiąganiu celów sylwetkowych.
Ref:
Wieczorkowska-Wierzbicka Grażyna. „Psychologiczne ograniczenia”. Warszawa 2011.