Dlaczego kawa nie działa na każdego?

Kawa to napój o statusie kultowego – na świecie posiada chyba znacznie więcej zwolenników, niż przeciwników – nie bez powodu. Kawa oferuje bardzo oryginalny, przyjemny aromat, który sam w sobie potrafi uprzyjemnić poranki miłośnikom tego trunku. Aromat czarnego napoju, to nie jedyny powód, przez który mnóstwo osób po niego sięga regularnie. Drugim powodem popularności kawy jest efekt stymulujący, przynoszący jednoczesne orzeźwienie dla umysłu, przez co po ten trunek sięgają osoby, które chcą zwiększyć efektywność swojej pracy, jak i ma on wykorzystanie w różnego rodzaju spotkaniach – towarzyskich czy biznesowych, gdyż zwiększa rozmowność. Kawa często wykorzystywana jest też w stackach nootropowych, uzupełniając ich sferę dopaminergiczną, a także w dyscyplinach sportowych, gdzie doceniany jest jej wpływ na poziom wytrzymałości.

Niestety, nie każdej osobie dane jest korzystać z tych psychoaktywnych benefitów czarnego trunku. Dlaczego? Jako, że organizm człowieka, to zawiła „maszyneria” – istnieje kilka potencjalnych odpowiedzi na to pytanie…

KONKUROWANIE Z ADENOZYNĄ

Kofeina w wielu rejonach mózgu konkuruje nieselektywnie z adenozyną, ale bez aktywacji odpowiedzi ze strony układu nerwowego. Adenozyna spełnia rolę depresanta w centralnym układzie nerwowym, tłumiąc jego działanie. Kofeina tłumi ten depresyjny efekt, za który odpowiada nukleotyd adenozyny, co prowadzi do zwiększenia czujności. W gruncie rzeczy, można więc rzecz, że efekt pobudzenia opiera się na bieżącym potencjale układu nerwowego.
Poza tym, kofeina wykazuje dualny mechanizm działania, raz antagonizując z receptorami adenozyny, a raz będąc ich agonistą, gdzie taką zależność wykazuje w obszarze prążkowia mózgu, gdzie stymulując receptory adenozyny A2A wpływa na przyspieszenie akcji serca, większą siłę skurczy mięśni szkieletowych itp.

TOLERANCJA

Niektóre osoby mogą zbudować tolerancję na kofeinę, w wyniku jej częstego spożycia. Kofeina blokuje wiązanie się adenozyny z jej receptorami, ale jej częsta konsumpcja może spowodować zwiększenie produkcji adenozyny przez organizm, co ma doprowadzić do zniesienia efektu pobudzenia przez częste spożycie czarnego napoju.
W pewnym badaniu naukowcy chcieli sprawdzić efekt częstego spożycia kofeiny na sprawność wydolnościową kolaży. Na początku eksperymentu spożycie kofeiny u tych osób prowadziło do wzrostu tętna i generowanie większej mocy, lecz efekt ten zaczął zanikać po 15 dniach codziennego spożycia kofeina, co wskazywało, na budowanie tolerancji na pobudzający efekt kofeiny.

WPŁYW NA POZIOM GLUKOZY

Ten punkt jest dość kontrowersyjny, bo jak wiele badań wykazało, że spożycie kawy przyczynia się do redukcji zagrożenia cukrzycą typu II, tak sama kofeina może w tej kwestii wnieść pewne zagrożenie. O co chodzi? Mianowicie kawa, to nie tylko kofeina, ale również polifenole i to one mają zbawienny wpływ na status glukozy, gdy mówimy o jej zbyt wysokim poziomie we krwi, gdyż owe polifenole poprawiają metabolizm cukru. Natomiast kofeina może podnieść poziom glukozy we krwi przez chwilowe ograniczenie wrażliwości na insulinę, jak wykazała pewna meta-analiza dotycząca tego zagadnienia. Potwierdziło to pewne badanie, gdzie w grupie zdrowych mężczyzn z nadwagą podanie 100 mg kofeiny prowadziło do wzrostu poziomu glukozy.
I teraz przejdźmy do najważniejszego – zbyt wysoki poziom glukozy we krwi może prowadzić do zmęczenia, bólu głowy, trudności z koncentracją. Brzmi zupełnie odwrotnie, niż znany efekt spożycia kofeiny, prawda? Wszystko jest w tym wypadku kwestią indywidualną i zwyczajnie negatywne procesy wynikające ze spożycia kofeiny mogą przyćmić w odczuciach pozytywne aspekty.

TEMPO ROZKŁADU

Należy też wspomnieć o tym, że każdy z nas inaczej metabolizuje kofeinę i tak możemy wyróżnić 3 typy osób w zależności od tego, jak metabolizują kofeinę, na co rzutuje aktywność genu CYP1A2. Tak więc jedne osoby będą metabolizowały kofeinę powoli, inne w standardowym tempie, a jeszcze inne szybko.
Te osoby, które metabolizują kofeinę powoli będą potrzebowały małych dawek kofeiny, nawet poniżej 100 mg, aby osiągnąć bardzo mocne pobudzenie, w dodatku długotrwałe. W konsekwencji nawet spożycie kofeiny w czasie dłuższym, niż rekomendowane 6h przed planowaną porą snu, może u tych osób powodować trudności w zasypianiu.
Druga grupa, czyli osoby które normalnie metabolizują kofeinę, będą mogły spożyć ją nawet o godzinie 16:00, aby o 22:00 zasnąć spokojnie.
Trzecia grupa, to osoby, które bardzo szybko rozkładają kofeinę i tu nawet duże dawki nie będą robiły na nich wrażenia. Co więcej, dostarczanie kofeiny przez te osoby może powodować, że organizm zacznie produkować więcej adenozyny, która jest jak wyłącznik dla układu nerwowego, stąd takie osoby, bez osiągnięcia odpowiedniego progu spożycia kofeiny nie tylko nie będą odczuwały pobudzenia, ale mogą nawet poczuć się znużone, wręcz senne po wypiciu „małej czarnej”. Do tego taka osoba może mieć już zbudowaną tolerancję na kofeinę, co tylko spotęguje efekt.
Wracając jeszcze do osób, które bardzo powoli metabolizują kofeinę, to może dojść u nich do pogorszenia jakości snu przez spożycie kofeiny w porze zbyt bliskiej do pory planowanego snu, co zmniejszy stopień regeneracji CUN, a to z kolei uniemożliwi prawidłową sygnalizację w obszarze układu nerwowego kolejnego dnia i tu już kawa może nie pomóc, bo wszak nic nie zastąpi nam regenerującego snu na dłuższą metę.

CZYM ZASTĄPIĆ KOFEINĘ

Jeśli kofeina nie działa na Ciebie z jakiegoś powodu, np. szybko ją metabolizujesz, możesz sięgnąć po suplementy takie jak:

– NALT: czyli N-acetyl L-tyrozyna, która buduje katecholaminy: dopaminę, adrenalinę i noradrenalinę. Badania wykazały, że nawet u żołnierzy powoduje wzrost wytrzymałości

– Rhodiola Rosea: adaptogen, który zmniejsza tempo rozkładu dopaminy, adrenaliny i noradrenaliny, prowadząc do ich zwiększonej koncentracji w obszarze mózgu, co daje do efekt stymulacji.

– ALCAR: czyli inaczej acetyl L-karnityna. Jest to substancja, która zwiększa status energii na poziomie komórkowym, a także prowadzi do wzrostu poziomu acetylocholiny w mózgu, który zwiększa tempo procesowania informacji, sprawiając że czujemy się bardziej rześcy.

PODSUMOWANIE:

Ludzki organizm to wielka zagadka, pomimo ogromnej liczby badań i rozwijającej się wiedzy z zakresu neurobiologii. Nie mniej, obecny stan wiedzy pomaga oszacować nam szanse zaistnienia pewnych mechanizmów, które to tłumaczyłyby odczucia osób, tak jak związane z efektem pobudzenia w wyniku spożycia kofeiny… oraz braku tego efektu, a nawet zjawiska wręcz odwrotnego, jakim jest senność po wypiciu czarnego trunku.
Każdy z nas jest nieco inny i w niektórych przypadkach brak pobudzenia po wypiciu aromatycznej kawki może być tylko wynikiem budowy tolerancji, który łatwo obejść okresową abstynencją od kofeiny. Możemy być też genetycznie predysponowani do „nie bycia podatnym/ą na działanie kofeiny”, ale wtedy – całe szczęście – możemy rozejrzeć się za substytutami z rynku suplementów, których wybór jest na tyle bogaty, że każdy powinien znaleźć coś dla siebie.

Ref:

  1. JOHN R. BLINKS, CAMILLE B. OLSON, BRIAN R. JEWELL, and PAVEL BRAVENý „Influence of Caffeine and other Methylxanthines on Mechanical Properties of Isolated Mammalian Heart Muscle: EVIDENCE FOR A DUAL MECHANISM OF ACTION” Originally published1 Apr 1972https://doi.org/10.1161/01.RES.30.4.367Circulation Research. 1972;30:367–392
  2. John W. Daly, Dan Shi, Olga Nikodijevic, and Kenneth A. Jacobson. „The role of adenosine receptors in the central action of caffeine.” Pharmacopsychoecologia. Author manuscript; available in PMC 2015 Mar
  3. Beatriz Lara, […] „Time course of tolerance to the performance benefits of caffeine” PLoS One. 2019; 14(1): e0210275. Published online 2019 Jan 23. doi: 10.1371/journal.pone.0210275
  4. Caio E.G. Reis,∗ José G. Dórea, and Teresa H.M. da Costa  „Effects of coffee consumption on glucose metabolism: A systematic review of clinical trials” J Tradit Complement Med. 2019 Jul; 9(3): 184–191. Published online 2018 May 3. doi: 10.1016/j.jtcme.2018.01.001
  5. Xiuqin Shi,# Wenhua Xue,# Shuhong Liang, Jie Zhao,corresponding author and Xiaojian Zhang  „Acute caffeine ingestion reduces insulin sensitivity in healthy subjects: a systematic review and meta-analysis” Nutr J. 2016; 15: 103. Published online 2016 Dec 28. doi: 10.1186/s12937-016-0220-7
  6. Tracey M. Robertson […]„A single serving of caffeinated coffee impairs postprandial glucose metabolism in overweight men” British Journal of Nutrition Volume 114, Issue 828 October 2015 , pp. 1218-1225
  7. Cornelis, M. C., Byrne, E. M., Esko, T., Nalls, M. A., Ganna, A., Paynter, N., … & Xue, L. (2014). Genome-wide meta-analysis identifies six novel loci associated with habitual coffee consumption. Molecular psychiatry
  8. Nanci Guest […] „Caffeine, CYP1A2 Genotype, and Endurance Performance in Athletes” Med Sci Sports Exerc. 2018 Aug;50(8):1570-1578.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *